Διαλέξεις
ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΕΤΕ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ
Μοῦ συμβαίνουν κάποτε κρίσεις ἀτομισμοῦ καὶ αἰσθάνομαι μιὰ εὐχαρίστηση ποὺ γέρασα καὶ θὰ φύγω σύντομα ἀπ’ τὴ ζωή. Ξεχνάω δηλαδὴ τὰ ἐγγόνια καὶ τὰ δις/τρισεγγόνια μου καὶ νιώθω ἀνακούφιση, ποὺ δὲν θὰ ζῶ ν’ἀντικρύσω τὶς δυσκολίες, ποὺ θὰ ἔχουν ν’ἀντιμετωπίσουν μὲ τὰ παιδιά τους.
Αὐτὲς τὶς δυσκολίες, ποὺ φοβᾶμαι καὶ νὰ τὶς ὁραματιστῶ, τὶς βλέπω ἀρχινισμένες κιόλας στὴν ἐποχή μας. Οἱ σύγχρονοι (κιόλας) γονεῖς εἶναι πανικόβλητοι μπροστὰ στὴν ἀνικανότητα νὰ ὀνειρευτοῦν καλοὺς ἀνθρώπους κι εὐτυχισμένους σ’αὐτὴ τὴ ζωή. Οὔτε βέβαια καὶ τὰ παιδιά τους. Αὐτοὶ ποὺ ἔχουν τέτοια ὄνειρα ξεχνοῦν ὅτι καὶ οἱ ἴδιοι δὲν νιώθουν ἐνάρετοι κι εὐτυχισμένοι καὶ κατέχονται ἀπὸ μία ἀσάφεια καὶ μιὰ νευρικότητα, ἀκόμα καὶ ὅταν « ποιοῦν πάντα τὰ προστεταγμένα ». Δὲν τολμοῦν οἱ σημερινοὶ “ καλοὶ ” γονεῖς νὰ παραδεχτοῦν ὅτι ἀκόμα καὶ ἡ δειλὰ ἐκφραζόμενη καλὴ διάθεσή τους ἀποτελεῖ ὑπόθεση μαρτυρίου. Κι ἐπειδὴ γίνονται μάρτυρες χωρὶς νὰ τὸ θέλουν, ἀλλὰ θέλουν χωρὶς κόστος νὰ ζήσουν μιὰν ἐπίφαση βασιλείας τῶν οὐρανῶν, πέφτουν σὲ μιὰ ἀγανακτισμένη κατάθλιψη μέσα στὴν ἀσάφεια ἂν ζοῦν σωστά, ἂν κάνουν τὸ καθῆκόν τους, ἂν εἶναι εὐτυχισμένοι . . .Δὲν κατορθώνουν δηλαδὴ νὰ μιλήσουν γιὰ ἠθικὴ καὶ σοφρωσύνη στὰ παιδιά τους · οὔτε στοὺς μεγάλους τοῦ σπιτιοῦ τους.
Καὶ συμβαίνει τώρα ἐμεῖς οἱ μεγάλοι ζῶντας σ’αὐτὸ τὸ μπέρδεμα, νἄχομε καὶ παιδιὰ καὶ νἄχομε καὶ τὴν ἐπιθυμία νὰ τὰ ἰδοῦμε καὶ ἐνάρετα καὶ εὐτυχισμένα · ὀνειρευόμαστε νὰ ζήσουν χωρὶς πόνους καὶ βάσανα, χωρὶς κακίες καὶ περιπέτειες, μὲ ἄκραν ὐγείαν καὶ ὑπόληψη στὴν κοινωνία γιὰ ὅλη τους τὴ ζωή. Ἀποκρύπτουμε ἐπιμελῶς βέβαια κι ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας ἀκόμα ὄτι αὐτὸ τὸ “ γιὰ ὅλη τους τὴ ζωὴ ” εἶναι ταυτόσημο μὲ τὸ “ μέχρι τὸ θάνατό τους ”.
Αὐτὴ ἡ εἰκόνα τῆς ζωῆς εἶναι ψεύτικη κι αὐτὸ μᾶς τὸ δείχνει ἀκόμα κι ὁ τραγικὸς Σοφοκλῆς στὸ δρᾶμα “ Οἰδίπους Τύραννος ”. Ἐνῷ ὁ Οἰδίπους εἰκόνιζε τὸν τέλειο βασιλιά, τὸν ἄνθρωπο στὸ ἀνώτερο ἦθος μὲ τὴν ὕψιστη εὐημερία, ἀγνοοῦσε ὅτι κάτω ἀπ’τὰ πόδια του ἔχασκε ἕνα μαῦρο βάραθρο, αὐτὸ ποὺ εἰκονίζουν ὅλοι οἱ ἁγιογράφοι κάτω ἀπὸ τὴ φάτνη τοῦ Θείου Βρέφους στὴν εἰκόνα τῆς Γέννησης.
Μ’αὐτὸ τὸ βάραθρο καλούμαστε ν’ἀναμετρηθοῦμε κι ἐμεῖς καὶ τὰ παιδιά μας. Καὶ μιὰ τέτοια ἀναμέτρηση δὲν εἶναι τόσο εὔκολη, τόσο ἀναίμακτη · βλέπομε ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς πολέμησε αὐτὸ τὸ βάραθρο μὲ τὴ σάρκωση καὶ τὸ θάνατο τοῦ Υἱοῦ του, ἡ Ἁγία Παρθένος δέχτηκε νὰ διακονήσει αὐτὸν τὸν πόλεμο μὲ τὴ ῥομφαία, ποὺ τῆς προφήτεψε ὁ πρεσβύτης Συμεών. Καὶ μπροστὰ σ’ αὐτὸ τὸ μέγα καὶ μοναδικὸ δρᾶμα ὅλα τὰ σενάρια μιᾶς εὐσεβοῦς ἀδιατάρακτης εὐημερίας γελοιοποιοῦνται.
Κι ἔτσι παραμένει τὸ ἐρώτημα τί θὰ κάνετε μὲ τὰ παιδιά σας, ποὺ ἤδη πέφτουν σὲ βάραθρα ἀποτυχίας καὶ ἀποσύνθεσης καὶ δὲν εἶστε σὲ θέση νὰ τὰ συνετίσετε ; Ἡ κατηγορία τῶν διεφθαρμένων γονέων, τῶν γονέων ποὺ δὲν θέλουν νὰ βγοῦν ἀπὸ τὸ φαῦλο κύκλο τοῦ μηδενισμοῦ, ἤδη βρίσκεται κάτω ἀπὸ τὰ πυρακτωμένα βέλη τοῦ ἀφανισμοῦ τῶν παιδιῶν τους μὲ τὶς ἐξαρτήσεις ἀπὸ ὅλα τὰ παραισθησιογόνα, μὲ τὶς διαστροφές, μὲ τὶς βαριὲς ἀρρώστιες τῆς διαφθορᾶς ( ἔιτζ, ψυχασθένειες καὶ ἄλλα πολλὰ ), μὲ τὶς ἀκραῖες πολιτικὲς ὀργανώσεις καὶ λοιπὰ.
Οἱ γονεῖς αὐτῆς τῆς κατηγορίας ἔχουν χάσει τὰ παιδιά τους καὶ σύρονται μεταξὺ τῆς ἀναισθησίας καὶ τῆς ἀπαρηγόρητης ὀδύνης. Τέτοιαν ἀναισθησία ἀποζητοῦν καὶ καλλιεργοῦν μέσα τους οἱ γονεῖς ( γιατὶ γονεῖς εἶναι ) τῶν παιδιῶν, ποὺ ἐξοντώνονται μὲ τὶς ἐκτρώσεις. Κι ἐπειδὴ ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τὸ “ ἀμανέτι ” τοῦ Θεοῦ κατὰ τὸν Μακρυγιάννη καὶ δὲν ἀποκοιμιέται εὔκολα, ἡ δεύτερη κατηγορία γονιῶν, τῶν γονιῶν ποὺ σπαράζουν στὴν ὀδύνη, διατηροῦν ἀκόμα τὴν ὑγεία τῆς ψυχῆς τους, τραυματισμένη βέβαια, ἀλλὰ ἀκόμα ὑπαρκτή.
Αὐτοὶ ἔχουν τὴ μεγάλη πίκρα ἀλλὰ συγχρόνως εἶναι καὶ οἱ συμπαθέστεροι τῶν ἀποτυχημένων γονιῶν κι αὐτοὶ ἀκόμα ποὺ πείθουν περισσότερο τὰ παραστρατημένα παιδιά τους κι ἀκόμα εἶναι πιὸ κοντὰ ἀπ’ ὅλους στὴ μετάνοια. Αὐτὲς οἱ οἰκογένειες, ποὺ ἀπέτυχαν νὰ δώσουν ὑγιεῖς ἢ τοὐλάχιστον ὑποφερτοὺς ἀπογόνους, συντηροῦν κάποια “αἰσιοδοξία” ὅτι σὲ μιὰ δυὸ γενιὲς θὰ πάψουν νὰ ὑπάρχουν στὴν πλειονότητά τους, γιατὶ οἱ “μοντέρνοι” νέοι ἀποφεύγουν τὴν τεκνογονία καὶ παραμένουν ἄτεκνοι. Σὲ μιὰ κοινωνία, ποὺ ἡ κυρίαρχη φιλοσοφία εἶναι ἡ ἀποφυγὴ κάθε πόνου καὶ κάθε εὐθύνης, πῶς νὰ γεννηθοῦν παιδιά ;
Ἔτσι οἱ μοντέρνες οἰκογένειες “ αὐτοκτονοῦν ” ὡς πρὸς τὸ μέλλον τους καὶ ἀποσύρονται ἀπὸ τὴν ἱστορία τοῦ ἔθνους. Μὲ τὰ στατιστικὰ συμπεράσματα οἱ μοντέρνες οἰκογένειες δὲν θὰ ἐκπροσωποῦνται πιὰ στὴν κοινωνία μας μετὰ ἀπὸ 15-20 χρόνια. Οἱ ἐκτρώσεις, τὰ διαζύγια, ἡ αὔξηση τῶν χρηστῶν παραισθησιογόνων καὶ ἡ ἀντισύλληψη ἰσοδυναμοῦν μὲ γενικὴ σφαγὴ τοῦ πληθυσμοῦ.
Ὥσπου νὰ φτάσει ὅμως ἡ σφαγὴ στὸ ἀποκορύφωμά της καὶ νὰ γίνει τραγικὰ αἰσθητὴ στὸ μέρος ἐκεῖνο τοῦ λαοῦ, ποὺ ζεῖ ὑποταγμένο στὸ μοντέρνο τρόπο ζωῆς, οἱ παραδοσιακὲς οἰκογένειες θὰ ἔχουν τὶς ἀπώλειές τους κι αὐτὲς ἀπὸ τὴν ἐπίδραση τοῦ περιβάλλοντος. Δὲν θὰ μπορέσουν κι αὐτὲς νὰ κρατήσουν τὰ παιδιά τους ἀπὸ τὴν παραπλανητικὴ μίμηση τῶν ἄλλων. Δὲν θὰ εἶναι ὅμως θύματα, ὅπως ἤδη παραπονιοῦνται · σὲ μεγάλο βαθμὸ θὰ ἔχουν κι αὐτοὶ τὸ μερίδιο τῆς εὐθύνης.
Γιὰ νὰ κρατήσουν τὰ παιδιά τους στὴν ἁγνὴ, εὐγενική καὶ δημιουργικὴ ζωή, πρέπει νὰ τὴν πραγματοποιήσουν ὀργανωμένη στὴν οἰκογένειά τους. Αὐτὸ σημαίνει ἔντονη καὶ θερμὴ ἐκκλησιαστικὴ ζωή, παραδοσιακὴ ψυχαγωγία, συντήρηση καὶ ἀναθέρμανση τῶν ἐθνικῶν ἐθίμων, ἀπεριόριστες γεννήσεις, ὑποστήριξη τῶν νέων, ὥστε νὰ κάνουν τὸ συντομότερο δυνατὸ οἰκογένειες. Ἀκόμα χρειάζεται αὐτὴ ἡ ἀναζωογόνηση τῆς ἐθνικῆς παράδοσης, ἐπιστράτευση δυναμικῶν ἱερέων καὶ δασκάλων.
Αὐτὰ ἀκούγονται ἀφελῆ ἐφόσον οἱ καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἀκόμα πληγωμένες μπροστὰ στὶς ἐπιδείξεις καὶ στὶς ὑποσχέσεις τῆς μοντέρνας ζωῆς. Καὶ ἂν αὐτὸ δὲν συμβαίνει καὶ τόσο στοὺς γονεῖς, συμβαίνει σὲ πολὺ μεγάλο βαθμὸ στὰ παιδιά τους. Μπροστὰ ὅμως στὴν κόλαση τῆς γενικῆς κατάθλιψης, ὅταν οἱ ἄμεσες καὶ ἔμμεσες αὐτοκτονίες θὰ κάνουν θραύση, τότε ἡ ὀργανωμένη παραδοσιακὴ ζωὴ θὰ γίνει καρδιακὴ ἀνάγκη καὶ τότε θὰ ἰδοῦμε τὴ γνήσια καὶ αὐθόρμητη εἰκόνα της.
Βέβαια γιὰ ὅλα αὐτὰ προαπαιτεῖται ἡ μετάνοια καὶ ἡ στροφὴ τῶν ψυχῶν στὸ Χριστό. Κάτω ἀπὸ τὴν αἴσθηση τῆς τραγικῆς κατάπτωσης τῆς κοινωνίας, ὅταν οἱ ἄλλοι δρόμοι θὰ ἔχουν ἐλεγχθεῖ ἀνεπαρκεῖς, τότε ἀναμένουμε μιὰ αἰσθητὴ ἀναγέννηση τῆς κοινωνίας.
Ἔχουμε τὸ προνόμιο νὰ προερχόμαστε ἀπὸ τέτοιες ὁργανωμένες οἰκογένειες, ποὺ τήρησαν τὴν παράδοση μιᾶς ὑγιοῦς κοινωνίας, ποὺ συνδύασε τὴ θερμὴ πίστη μὲ τὴν πρόσχαρη καλλιέργεια τοῦ μέλλοντος καὶ τῆς λεβεντιᾶς. Αὐτὸ ἔδειξε ἡ Ἱστορία μας, ποὺ ἀπέσπασε τὸ θαυμασμὸ τοῦ κόσμου. Δὲν χρειαζόμαστε λοιπὸν πειραματισμοὺς καὶ οὐτοπίες σὰν τὴν Πολιτεία τοῦ Πλάτωνος. Μποροῦμε νὰ φυσήξουμε τὰ κάρβουνα ποὺ καῖνε ἀκόμα στὴν ἐστία τῆς καρδιᾶς μας.
Γιὰ τοὺς νέους μας ξοδεύουμε πολλὰ χρήματα καὶ κυρίως γιὰ τὶς σπουδές τους. Ξοδεύουμε περισσότερα γιὰ τὶς σπουδὲς καὶ γιὰ τὴν ψυχαγωγία τους παρὰ γιὰ τὴν διατροφή τους. Νομίζουμε ὅτι μὲ τὶς σπουδές τους θὰ ἐξασφαλίσουν τὴν τροφή τους, μὲ τὴν ψυχαγωγία τους θ’ ἀντέξουν τὸν κόπο τῶν σπουδῶν τους. Ὅμως διαπιστώνουμε ὕστερα μὲ κατάπληξη ὅτι τὰ παιδιά μας οὔτε εὐτυχοῦν ἀπ’τὸ ἐπάγγελμά τους, οὔτε παρηγορημένα καὶ εὐτυχισμένα εἶναι μὲ τὴν ψυχαγωγία τους. Κάνουν συχνὰ ὑστερικὲς ἐκδηλώσεις, γιὰ νὰ πιστέψουν οἱ ἴδιοι καὶ νὰ πείσουν τοὺς ἄλλους ὅτι εἶναι εὐτυχισμένοι. Κι ὅμως δὲν εἶναι.
Πλούσιους κάνουν τοὺς ψυχίατρους καὶ τὶς τραγουδίστριες χωρὶς ἀποτέλεσμα καὶ τὰ ναρκωτικὰ δὲν ἔχουν ὅπως πρῶτα τοὺς περισσότερους πελάτες ἀνάμεσα στὸν ὑπόκοσμο, τοὺς ἔχουν ἀνάμεσα στοὺς κοσμικοὺς κύκλους. Τί ἄλλο θέλουμε για νὰ πειστοῦμε ὅτι τὸ μοντέλο ζωῆς ποὺ διαλέξαμε, ἀγαπήσαμε καὶ ἀκριβοπληρώσαμε, δὲν μᾶς ταιριάζει, εἶναι ἀπάνθρωπο καὶ μᾶς ἀρρωσταίνει ; Κι ὅμως ἐμεῖς τὸ ἀνεχόμαστε, τὸ γλυκοκοιτάζουμε, ἀλλὰ τὴν ἴδια ὥρα μπροστὰ στὰ βαριὰ νοσηρὰ ἀποτελέσματα στὴν ὑγεία καὶ στὶς σχέσεις τῶν παιδιῶν μας ἐπιστρατεύουμε τὴν ὑποκρισία μας καὶ πολεμᾶμε νὰ ἀποτρέψουμε τὰ παιδιά μας ἀπὸ τὴν παράδοσή τους σ’αὐτὸ καὶ συνήθως βέβαια δὲν πετυχαίνουμε τίποτα.
Τελικὰ ἐλεγχόμαστε ὡς κοινωνία, ποὺ ζητάει νὰ κρατήσει κάποια ἐξωτερικὰ σημάδια τῆς προγονικῆς μας παράδοσης, μὲ τὰ ὁποῖα ὅμως δὲν μποροῦμε νὰ πείσουμε τὰ παιδιά μας. Κι ἀπὸ τὴ δική μας ῥαθυμία ἀφίνουμε ἀδύνατη τὴ νεολαία μας μπροστὰ στὴν πρόκληση τοῦ μηδενισμοῦ καὶ ἐνῲ ὑποφέρουμε χωρὶς ἀποτέλεσμα, δὲν ἀποφασίζουμε νὰ πάρουμε στὰ σοβαρὰ τὴ σωτηρία μας.
Δὲν ἔχουμε καταλάβει ὅτι ἡ ἀλλαγὴ ποὺ ἔγινὲ στὸν κόσμο εἶναι πολὺ μεγάλη καὶ ἀσήκωτη μὲ τὸ βάρος της. Ἡ ἀποθέωση τῆς στιγμιαίας ἡδονῆς καὶ τοῦ ἐπιδερμικοῦ αἰσθήματος καθώς καὶ ἡ περιθωριοποίηση κάθε πνευματικοῦ ἐνδιαφέροντος ἐπεκράτησαν τόσο γρήγορα γιατὶ τὰ γέννησε ἡ εὐημερία τῶν ἐφευρέσεων καὶ τὰ καλλιέργησε ἡ θριαμβεύουσα τηλεόραση. Ἔτσι δὲν μποροῦμε νὰ γευόμαστε μὲ κρυφὴ χαρὰ τὰ ὡραιοποιημένα πρόστυχα δῶρα τῆς ἀστικῆς προόδου καὶ τὴν ἴδια ὥρα νἄχομε καὶ τὴ συνείδηση ἥσυχη σαν περίπου ἀθῷοι.
Κάποια στιγμὴ ( καὶ μάλιστα σύντομα ) θὰ πρέπει νὰ μετανοήσουμε λεβέντικα καὶ νὰ θυμηθοῦμε ἐκεῖνο τὸ “ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν ” ποὺ ἀκούγεται συχνὰ στὶς ἐκκλησιές. Μὰ νὰ χάσουμε, ἀδερφοί μου, νὰ χάσουμε τὰ παιδάκια μας ( μαζὶ μὲ τὶς ψυχές μας ) γιὰ μιὰ ὑπόκριση τοῦ μοντερνισμοῦ ; γιατὶ πραγματικὰ ὑποκρινόμαστε τοὺς μοντέρνους · μέσα οἱ καρδιές μας εἶναι πολὺ συντηρητικὲς. Τί κακὸ εἶναι ἄλλωστε νὰ συντηρεῖς ὅ,τι σὲ παρηγορεῖ ; Ἀλήθεια, ἕνα ἀθῷο καὶ εὐλαβικὸ ( και φιλότιμο ) βλέμμα τοῦ παιδιοῦ μας δὲν ἀξίζει τὸν οὐρανὸ μὲ τ’ ἄστρα ὅλα ; Γιατὶ πληρώνουμε ἑκατομμύρια γιὰ νὰ προστυχέψουμε τὰ παιδιά μας. Ἀφοῦ τ’ ἀποτελέσματα εἶναι τόσο πικρά, σὲ τελικὴ ἀνἀλυση ποιόν πᾶμε νὰ εὐχαριστήσουμε ;
Ἄντε, ἀδερφοί μου καὶ καλὸ Πάσχα.
Καὶ μιὰ ὑστερόγραφη συμβουλή. Αὐτὰ ποὺ λέμε τύπους στὴν παράδοσή μας ἔχουν τόσο ἔντονη τὴν ὀσμὴ τῆς οὐσίας, ποὺ μόλις τὰ πιάσουμε, πετοῦνε ῥίζες καὶ βλαστούς. Δοκιμάστε τα.
Κωνσταντῖνος Γανωτὴς
Φιλολογικὴ Ἐπιμέλεια
Αἰκατερίνη Κόρμαλη Γανωτῆ