Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΜΑΝΝΑ ΠΑΝΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Ἡ πρώτη ἐμφάνιση τῆς μάννας στὴν ἱστορία-προϊστορία τοῦ λαοῦ μας καταγράφεται ἀπὸ τὸν Ὅμηρο. Ἡ μαννούλα τοῦ Ὀδυσσέα, ἡ Ἀντίκλεια, πέθανε ἀπ’τὸν καημὸ τοῦ μισσεμοῦ τοῦ μοναχογυιοῦ της. Καὶ ὁ Ὀδυσσέας στὸν κάτω κόσμο (Ὀδύσσειας Λ ), ποὺ τὴν εἶδε κι ἤθελε νὰ τὴν ἀγκαλιάσει, τρεῖς φορὲς ὅρμησε καὶ ἐκείνη τρεῖς φορὲς σκορπίστηκε σὰν σκιὰ καὶ “ πεπότηται ”, δηλαδὴ πέταξε μέσ’ἀπ’ τὰ χέρια του.

Μάννα ἦταν καὶ ἡ Πηνελόπη, μάννα τοῦ Τηλέμαχου, ποὺ μόνο τὰ δάκρυά της εἶχε γιὰ ὅπλο τῆς μητρότητας. Μάννα καὶ ἡ Ἀρήτη, ἡ βασίλισσα τῆς Ἰθάκης, μὲ τὴν ὑπέροχη θυγατέρα της Ναυσικᾶ καὶ τὰ δυὸ φιλότιμα ἀδέρφια της βασιλόπουλα, ποὺ περίμεναν τὴν ἀδερφή τους στὴν πόρτα, ὅταν γύριζε ἀπὸ τὴν πλύση στὸ ποτάμι, γιὰ νὰ τὴν βοηθήσουν νὰ κατέβει. Μιὰ εἰρήνη καὶ μιὰ ἀρχοντιὰ βγαίνει σὰν ἄρωμα ἀπὸ τὶς ποιητικές τους εἰκόνες. Ἡ βασίλισσα Ἀρήτη ἔβγαινε στὴ χώρα, λέει ὁ Ὅμηρος, καὶ βοηθοῦσε στὰ οἰκογενειακὰ προβλήματα τῶν ὑπηκόων της.

Ὁ ὑποβιβασμὸς τῆς γυναίκας, ποὺ πάντα εἶναι ὑποψήφια μάννα, ἔγινε ἀπότομα μέσα στὸν 5ον αἰῶνα, τὸν “χρυσοῦν αἰῶνα” ! Μετὰ τοὺς Μηδικοὺς πολέμους ἡ αὐτοπεποίθηση, ὁ αὐτοθαυμασμὸς τῶν Ἀθηναίων, ἡ ἀναλγησία, ποὺ καλλιεργήθηκε μὲ τὶς κατακτήσεις, λεηλασίες καὶ ἀνδραποδισμούς, ποὺ χαρακτήριζαν τὰ σκαλοπάτια τῆς ἀνόδου τῶν Ἀθηνῶν ( καὶ τῶν ἄλλων πόλεων κατὰ μίμησιν ), διαμόφωνε τὴν προσωπικότητα τῶν ἀνθρώπων-ἀνδρῶν καὶ ἡ βία τοῦ ἰσχυροῦ πρὸς κάθε ἀδύνατον ἔγινε καθεστώς. Ἀπὸ τὸ ἐμβατήριο ἀκόμα τῶν Σαλαμινομάχων πληροφορούμαστε ὅτι ἡ ἔγνια γιὰ τοὺς “ παῖδας ” ( τὰ ἀγόρια τους ) προηγεῖτο τῆς ἔγνιας γιὰ τὶς γυναῖκές τους.

“Ὦ παῖδες Ἑλλήνων ἴτε, ἐλευθεροῦτε πατρίδα,
ἐλευθεροῦτε δὲ παῖδας, γυναῖκας. . .”

Ἡ μεγάλη πτώση ὅμως στὴν ἐκτίμηση τῆς γυναίκας-μητέρας ἔγινε στὸ δεύτερο ἥμισυ τοῦ 5ου πρὸ Χριστοῦ αἰῶνος, τοῦ χρυσοῦ αἰῶνος δηλαδή. Ὁ Εὐριπίδης στὸ δρᾶμά του Μήδεια διεκτραγῳδεῖ τὴν νομιμοποιημένη δυστυχία τῶν γυναικῶν στὴν προοδευτικὴ Ἀθήνα. Καὶ βάζει τὴν ἡρωίδα νὰ διεκτραγῳδεῖ τὴν κατάσταση ὡς ἄλλοθι στὴν ἐγκληματικὴ διέξοδο.

“Πάντων δ’ ὅσ’ ἐστ’ ἔμψυχα καὶ γνώμην ἔχει
γυναῖκές ἐσμεν τὸ ἀθλιώτατον φυτόν. . . ”

(Ἀπ’ὅλα ὅσα εἶναι ζωντανὰ καὶ σκέφτονται,
οἱ γυναῖκες εἴμαστε τὰ ἀθλιότερα ζωντανά. )

Οἱ Ἀθηναῖοι, ποὺ θριάμβευσαν μετὰ τὰ Μηδικὰ ἐπάνω στὶς ἄλλες ἑλληνικὲς πόλεις μὲ τὴ βία, μετέφεραν αὐτὴ τὴ βία μέσα στὰ σπίτα καὶ στὶς οἰκογενειακές τους σχέσεις. Ἔτσι ἡ μάννα γεννοῦσε τὰ παιδιά της σὰν σκλάβα τοῦ σπιτιοῦ μένοντας πάντα στὴν περιφρόνηση ὅλων μέσα στὸ σπίτι αὐτὴ καὶ ὅλα τὰ θηλυκὰ παιδιά της. Ἡ σεξουαλικὴ συμπεριφορὰ τῶν ἀνδρῶν κατέτασσε τὶς γυναῖκες σὲ τρεῖς κατηγορίες, τὴ νόμιμη σύζυγο γιὰ τὴ γέννηση γνησίων τέκνων, τὴν παλλακὴν γιὰ τὴ θεραπεία τοῦ σώματος καὶ τὴν ἑταίραν “ ἡδονῆς ἕνεκα ”. Μάλιστα ὁ Δημοσθένης στὸ λόγο του “ Κατὰ Νεαίρας ” παρ. 126 διατυπώνει τὴν κλίμακα ἀντίστροφα καὶ βάζει στὴν πρώτη θέση τὶς ἑταῖρες, ἐνῷ τὶς νόμιμες συζύγους στὴν τρίτη θέση. Γι’ αὐτὸ οἱ μαννάδες δὲν μποροῦσαν οὔτε νὰ ἀναθρέψουν τὰ παιδάκια τους, δὲν εἶχαν τὴν ἀπαιτούμενη ἀξιοπρέπεια, δὲν εἶχαν οὔτε τὴ στοιχειώδη μόρφωση.

Ἡ φθορὰ τοῦ ἀνθρώπινου γένους προχωροῦσε τόσο γρήγορα πρὸς τὸν ἀφανισμὸ ὄχι μόνο τοῦ ἥθους ἀλλὰ καὶ τῆς ὕπαρξης, ὥστε ὁ κόσμος ἀνέχτηκε νὰ διαβάσει χωρὶς ἀποτροπιασμὸ ὅσα ἀνήκουστα καὶ ἀπάνθρωπα διατυπώνει ὡς φιλοσοφικὰ δόγματα ὁ Πλάτων στὸ 5ο βιβλίο τῆς Πολιτείας του. Ἕνα ἀπ’ ὅλα εἶναι ἡ κοινοκτημοσύνη τῶν γυναικῶν ἀπὸ τοὺς ἄντρες, ποὺ μετέτρεπε τὴν πόλη σὲ ἕνα γενικὸ πορνεῖο μὲ τὶς γυναῖκες νὰ μὴ γνωρίζουν τὰ παιδιὰ ποὺ γέννησαν, οὔτε τοὺς πατεράδες τους. Βέβαια ἡ κοινωνία δὲν ἀποδέχτηκε τέτοιες φιλοσοφικὲς ἐξυπνάδες, ἀλλὰ εἶχε τὸν Πλάτωνα ὡς μεγάλο φιλόσοφο σὲ μεγάλη ὑπόληψη. Γι’ αὐτὸ ἡ ἀρχαία Ἑλλάδα δὲν ἀνέδειξε καμία γυναῖκα φημισμένη καὶ κάθε γυναῖκα μὲ κάποια φήμη πρέπει νὰ ἦταν ὁπωσδήποτε κακόφημη σὰν τὴ γυναῖκα τοῦ Περικλῆ, τὴν Ἀσπασία. Ἡ πρώτη διακήρυξη τῆς φήμης τῶν γυναικῶν ἀκούγεται στὸ δρᾶμα Μήδεια τοῦ Εὐριπίδη. Ἡ τόλμη τῆς Μήδειας νὰ ἐκδικηθεῖ τὸν ἄδικο ἄντρα της τὸν Ἰάσονα, σφάζοντας μὲ τὰ ἴδια της τὰ χέρια τὰ παιδιά της, θεωρήθηκε ἀπὸ τὸ χορὸ ὡς ἀντιστροφὴ τοῦ κατεστημένου καὶ ἀρχὴ τῆς καταξίωσης τῶν γυναικῶν μέσα στὴν παγκόσμια κοινωνία . Ἦταν, λέει, κάτι τόσο πρωτότυπο καὶ ἀνέλπιστο, σὰν νὰ γύριζαν τὰ νερὰ τῶν ποταμῶν ἀντίστροφα πρὸς τὶς πηγές τους.

“ Ἄνω ποταμῶν ἱερῶν χωροῦσι παγαὶ. . .

. . . Ἔρχεται τιμὰ γυναικείῳ γένει.
οὐκέτι δυσκέλαδος φάμα γυναῖκας ἕξει ”

(‘’Αντίθετα στὸ ῥεῦμα τῶν ἱερῶν ποταμῶν προχωροῦν οἱ πηγὲς,δηλαδὴ τὰ νερὰ τῶν ποταμῶν πηγαίνουν ἀντίθετα ἀπὸ τὴν φυσικὴ ῥοή τους, ἀπὸ τὰ χαμηλότερα πρὸς τὶς πηγές. Ἔρχεται τιμὴ στὸ γυναικεῖο φῦλο. Δὲν θὰ κατέχει πιὰ κακὴ φήμη τὶς γυναῖκες ).

Ὥστε μὲ τὴν παιδοκτονία κατάφεραν πιὰ οἱ γυναῖκες τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας νὰ ἀποκαταστήσουν τὴ φήμη τους ! Δὲν εἶχαν οἱ δυστυχισμένες ἄλλη ἱκανοποίηση ἀπὸ τὴν ἐκδίκηση.

Ἂς μὴν ὑποκρινόμαστε ὅμως, ἀδελφοί, ὅτι πέφτομε ἀπὸ τὰ σύννεφα μὲ τὴ μαύρη μοῖρα τῶν γυναικῶν στὴν ἀρχαιότητα. Στὶς μέρες μας ὕστερα ἀπὸ 2000 χρόνια χριστιανικῆς ἀγωγῆς μὲ πολὺ βαρύτερο φόρο αἵματος τῶν παιδιῶν μας κατορθώνουμε νὰ κρατηθοῦμε στὴν πρώτη γραμμὴ τῆς ἀπόλαυσης τῶν ἀστικῶν ἀγαθῶν · καὶ ἐννοῶ ὡς φόρο αἵματος τὶς ἐκτρώσεις.

Εἶναι ἀλήθεια, ἀδελφοί, ὅτι οἱ γυναῖκες σήκωσαν πολὺ μεγάλο μέρος ἀπὸ τὸν παγκόσμιο πόνο. Ἦταν ἡ γυναῖκα τὸ πρῶτο θῦμα τῶν πολέμων, εἴτε ὡς μάννα τῶν πολεμιστῶν εἴτε ὡς θῦμα τῶν λεηλασιῶν καὶ τῶν ἀτιμώσεων. Καὶ σήκωσαν οἱ γυναῖκες τὸν βαρὺ σταυρὸ τῆς μητρότητας πάνω στὸν γενικὸ σταυρὸ τοῦ κάθε βασανισμένου ἔθνους. Σκεφτεῖτε καὶ προσπαθῆστε νὰ νιώσετε τὸν πόνο τῶν μαννάδων, ποὺ κρατοῦσαν τὰ παιδιά τους στὴν ἀγκαλιά, περιμένοντας νὰ ἐκραγεῖ τὸ Κούγκι ἐπάνω στὸ Σούλι ἢ τὸ Ἀρκάδι στὴν Κρήτη. Σκεφτεῖτε καὶ νιώσετε τὶς μαννάδες τοῦ Ζαλόγγου, ποὺ πέταξαν πρῶτα τὰ παιδιά τους στὸ βάραθρο κι ἔπεσαν κι αὐτὲς ἀπὸ πάνω τους, γιὰ νὰ γλυτώσουν τὴν ἀτίμωση. Ἦταν σὰν τὶς γυναῖκες-μαννάδες, ποὺ πρὶν ἀπὸ τὴν ἔξοδο στὸ Μεσολόγγι ἔκαψαν τὰ τίμια κρεβάτια τους. Τὸν πόνο νὰ βλέπουν νὰ ἁρπάζουν τὰ παιδιά τους ἀπὸ τὴν ἀγκαλιά τους στὸ παιδομάζωμα, μόνον αὐτὲς τὸν ἔνιωσαν. Τὸ ἴδιο καὶ οἱ Ἑβραῖες μαννοῦλες, ποὺ εἶχαν μαζί τους τὰ παιδιά τους μέσα στὰ κρεματόρια τῶν Γερμανῶν. Ἀκόμα τὸν πόνο τῶν μαννάδων τῶν 28000 παιδιῶν ποὺ ἅρπαξαν οἱ Ἑλασῖτες στὰ μέσα τοῦ περασμένου αἰῶνος καὶ τὰ σκόρπισαν σὲ στρατόπεδα καὶ ἱδρύματα τοῦ παραπετάσματος.

Ὅλος αὐτὸς ὁ παγκόσμιος φόρος, ποὺ πλήρωσαν οἱ μαννάδες τοῦ κόσμου, θὰ ἦταν ἀφόρητος , ἀδερφοί μου, ἂν δὲν ἔστηνε στὴ μέση τοῦ κόσμου ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ τὴν Μαρίαν τὴν Παρθένον καὶ Θεοτόκον. Τὸ θαῦμα τῆς ὕπαρξής της καὶ τοῦ λειτουργήματός της μέσα στὸ σχέδιο τῆς θείας πρόνοιας γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, ἄλλαξε μαζὶ μὲ ὅλην τὴν κτίση καὶ τὴν ἐκτίμηση τῆς γυναίκας καὶ ὡς παρθένου καὶ ὡς μητέρας. Ὕστερα ἀπ’ αὐτὸ οἱ ἄνθρωποι ἔμαθαν νὰ τιμοῦν τὴν κάθε γυναῖκα καὶ ἰδιαίτερα τὴν κάθε μάννα, νὰ σέβονται τὴν ἱερότητα τοῦ γάμου ὡς μυστηρίου, ποὺ ἀποσκοπεῖ στὴν τελείωση τοῦ ζευγαριοῦ μέσα σὲ μιὰ σχέση ἅγια καὶ μυστική.
Ὁ Περικλῆς στὸν Ἐπιτάφιό του συνιστᾷ στὶς γυναῖκες ( στὶς χαροκαμένες μάννες καὶ συζύγους ) να φροντίζουν νὰ μὴ γίνεται γι’αὐτὲς λόγος ἀνάμεσα στοὺς ἀρσενικοὺς οὔτε γιὰ κακὸ οὔτε γιὰ καλό · δηλαδὴ νὰ συνεχίσουν τὴ ζωή τους ὡς περίπου ἀνύπαρκτες !

Μὲ τὴν ἐμφάνιση τοῦ Εὐαγγελίου στὸν κόσμο ἀρχίζει νὰ τιμᾶται ἡ γυναῖκα-μητέρα, ὅπως εἴπαμε. Καὶ τιμήθηκε μὲ τὴν ἁγιότητα, ὥστε οἱ ἅγιες γυναῖκες μάρτυρες νὰ συναγωνίζονται τοὺς ἁγίους μάρτυρες. Καὶ γίνεται λόγος πιὰ γιὰ τὶς γυναῖκες καὶ σ’ ὅλον τὸν κόσμο τιμῶνται μὲ κορυφαίαν τὴν Κυρίαν Θεοτόκον. Καὶ ὡς ἀπάντηση στοὺς στίχους τῆς Μήδειας ὅτι ἔρχεται τιμὴ στὸ γυναικεῖο γένος, ποὺ τόλμησε νὰ ἐγκληματήσει, γιὰ ἐκδίκηση, ἡ ποιήτρια μοναχὴ Θέκλα γράφει στὸν Κανόνα της πρὸς τὴ Θεοτόκο :

“ Ἐλευθεροῦται διὰ σοῦ ἡ Προμήτωρ, Θεοτόκε, καταδίκης ·
Καὶ ἰδοὺ νῦν γυναῖκες ὑπεραθλοῦσαι Χριστοῦ
καὶ χαίρει ἡ φύσις τοῦ θήλεος, ὡς βεβαιοῖ ἔργῳ
ἡ πρωτομάρτυς Θέκλα ”

Ὀνομαστὲς καὶ διαβόητες ἔμειναν στὴν ἱστορία οἱ μάννες τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ἡ ἀδελφὴ τοῦ Βασιλείου, Ἁγία Μακρῖνα, ἡ μητέρα τοῦ Χρυσοστόμου Ἀνθοῦσα, ἡ μητέρα τῶν Στουδιτῶν, οἱ διακόνισσες σὰν τὴν Ὀλυμπιάδα κοντὰ στὸ Χρυσόστομο καὶ σὰν τὴν ὁσία Ξένη, γιατρίνες καὶ νοσηλεύτριες στὰ νοσοκομεῖα τῆς Κωνσταντινούπολης, αὐτοκρατόρισσες-ἀσκήτριες σὰν τὴν Πουλχερία, πάνσοφες ἐπιστήμονες σὰν τὴν Αἰκατερίνα, φιλάνθρωποι σὰν τὴ βασίλισσα Ὄλγα στὰ νεότερα χρόνια καὶ σὰν τὶς χῆρες τῶν μεγάλων εὐεργετῶν μας. Εἶναι μακρὺς ὁ κατάλογος τῶν σοφῶν καὶ ἡρωΐδων γυναικῶν. Ἀκόμα καὶ γυναῖκες ἐπαναστάτριες, καπετάνισσες ἔχομε σὰν τὴ Λένω Μπότσαρη, τὴ Μπουμπουλίνα, τὴ Λέλα Καραγιάννη, τὴ Βαρβάρα Θεοδωροπούλου καὶ γυναῖκες ἱεραποστόλους σὰν τὴν Εὐτέρπη Ἠλία.

Βέβαια ἔχει πετύχει ἡ γυναῖκα τὴ μεγάλη νίκη νὰ μπορεῖ ν’ἀποφασίζει γιὰ τὴ ζωή της καὶ γιὰ τὸ γάμο της. Αὐτὴ ἡ νίκη ξεκίνησε μὲ τὴν ἡρωϊκὴ ἀντίσταση ἁγίων γυναικῶν σὰν τὴν ἁγία Μαρῖνα, τὴν ἁγία Εἰρήνη, τὴν ἁγία Αἰκατερίνα, ποὺ προτίμησαν καὶ διεκδίκησαν τὸν μοναχικὸ βίο καὶ κατόρθωσαν νὰ ἐπιβάλουν τὴ θέλησή τους, κατόρθωμα πρωτάκουστο γιὰ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη.

Στὶς μέρες μας τώρα ἔχει ἀναγνωρίσει ἡ κοινωνία δικαιώματα στὴ γυναῖκα. Βέβαια τὰ δικαιώματα λύνουν προβλήματα χωρὶς νὰ δίνουν ὅμως ἀνάλογη εὐτυχία, ἀνάπαυση. Τὰ δικαιώματα παρεμβαίνουν στὰ κενά, ποὺ ἀφίνει φεύγοντας ἡ ἀγάπη. Ἀναγνωρίστηκε τὸ δικαίωμα νὰ ζητάει ἡ γυναῖκα διαζύγιο, πράγμα ἀνήκουστο καὶ πρὶν ἀπὸ ἕναν αἰῶναν. Ἐπίσης στὰ νεότερα χρόνια, μόλις πρὶν ἀπὸ λίγες δεκαετίες καταργήθηκε ὁ θεσμὸς τῆς προίκας. Ἡ προῖκα ἔγινε γονικὴ παροχὴ καὶ ἐξασφαλίστηκε ἡ γυναῖκα. Ἀναγνωρίστηκε κοινωνικὰ ἡ ἄγαμη μητέρα. Δὲν αὐξήθηκε ὅμως ἡ ἀγάπη πρὸς τὴν γυναῖκα-μητέρα. Οἱ ἀλλαγὲς ποὺ ἔγιναν εἶναι δικαιώματα, ποὺ ἀναγκάζεται ἡ κοινωνία νὰ ἀναγνωρίσει σὰν ἀνταμοιβὴ στὴ γυναῖκα γιὰ τὴν ἐπαγγελματική της ἀπασχόληση. Ἡ γυναῖκα πιὰ στηρίζει οἰκονομικὰ τὴν οἰκογένεια σχεδὸν ὅσο καὶ ὁ ἄντρας.

Ἔτσι ὁ ἄντρας δὲν εἶναι ὁ σωτήρας τῆς οἰκογένειάς του, ὅπως εἶναι τὸ ἀρχέτυπό του ὁ Χριστὸς γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Ἡ σύζυγος-μητέρα κέρδισε μιὰ νίκη, ἀλλὰ ἔχασε τὴν εὐτυχία νἀκουμπάει μὲ γλυκιὰ αἴσθηση ἀσφάλειας καὶ ἐμπιστοσύνης στὸ στῆθος τοῦ ἄντρα της. Κι ἐνῶ ἀνέβηκε ἡ προσφορά της στὰ οἰκονομικὰ καὶ διοικητικὰ ἀκόμα τῆς οἰκογένειας, ἔχασε πολὺ ἀπὸ τὴν ἐκτίμηση τοῦ ἄντρα της ! Τώρα δὲν σφάζονται παλληκάρια στὴν ποδιὰ τῆς βλαχοπούλας, ἔσβησε ὁ μῦθος ποὺ στόλιζε τὴ μορφὴ τῆς γυναίκας. Καὶ οἱ γυναῖκες παίζουν τὸ τελευταῖο χαρτί, ποὺ ἔχουν γιὰ τὴν προσέλκυση τῶν ἀντρῶν, τὴν ἐπιδεικνυόμενη θηλυκότητά της, αὐτὸ ποὺ τὸ λένε καὶ εἶναι σεξουαλικότητα. Βέβαια αὐτὴ ἡ ἐπίδειξη τῆς γύμνιας , ποὺ ἀπευθύνεται στὸ ἀνώνυμο πλῆθος τῶν ἀνδρῶν ( ἀλλὰ καὶ τῶν γυναικῶν ) εἶναι τραγικὰ ἀναποτελεσματική, γιατὶ πετυχαίνει μόνο σύντομη σχέση ὅπως περίπου στὰ ζῷα. Καὶ ἡ γυναῖκα ὅταν κατακτήσει τὸν ἄντρα, ἀρχίζει ἕνα σκληρὸν ἀπελπισμένον ἀγῶνα νὰ παρατείνει χρονικὰ τὴ σχέση της, νὰ συγκρατήσει τὸν ἄντρα κοντά της παλεύοντας γι’ αὐτὸ μὲ ἄλλες θηλυκές. Ἡ σύγχρονη γυναῖκα παρὰ τὶς τόσες νῖκες στὸν ἀγῶνα τῆς ἀπελευθέρωσής της ἀπὸ τὴν κοινωνικὴ καὶ οἰκογενειακὴ περιθωριοποίηση ἀπολαμβάνει τὴ λιγότερη πραγματικὴ εὐτυχία σὲ ὅλη τὴν ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.

Τὸ βλέπετε στὶς σημερινὲς κοπελίτσες ποὺ ἀγωνίζονται σκληρὰ διαβάζοντας ἢ μαθαίνοντας μιὰ τέχνη, γιὰ νὰ ζήσουν ἀργότερα τὸν ἑαυτό τους καὶ τὰ παιδιά τους μέσα σὲ μιὰ μοναξιά, σὰν νὰ μὴν ὑπάρχει πατέρας τῶν παιδιῶν της καὶ σύζυγος γιὰ τὴν ἴδια · καὶ πολὺ συχνὰ ἐξουθενώνεται ἡ γυναῖκα ἀπὸ τὴν ἐπαγγελματικὴ ἀπασχόληση χωρὶς νὰ ἔχει τὴ συμπαράσταση ἑνὸς φιλότιμου συζύγου. Καὶ ἡ βαριὰ μητρικὴ στοργὴ, πολὺ μεγαλύτερη ἀπὸ τὴν πατρική, δένει τὴ σημερινὴ γυναῖκα-μητέρα μὲ τὰ παιδιά της καὶ τὶς ἀπαιτήσεις τους σὲ μιὰ τραγῳδία καταπόνησης.

Καὶ ὅπως πάντα, ὅταν γίνεται μιὰ ἀδικία, τὸ λογαριαμὸ τὸν πληρώνουν οἱ πιὸ ἀδύνατοι. Τὰ μεγάλα, τὰ τραγικὰ μεγάλα θύματα τῆς ἐποχῆς μας εἶναι τὰ παιδιά, ποὺ πρὶν ἀκόμα νὰ γεννηθοῦν ἐξοντώνονται μὲ τὶς ἐκτρώσεις, ὕστερα ὅσα γεννηθοῦν μεγαλώνουν στοὺς παιδικοὺς σταθμοὺς μὲ τὴν περιποίηση ξένων χεριῶν. Ἄλλα ἐγκαταλείπονται στὰ νοσοκομεῖα καὶ παραμένουν στὰ ἀζήτητα περιμένοντας ἀπελπισμένα ἕνα στοργικὸ χέρι νὰ τὰ χαϊδέψει καὶ πολλὰ πεθαίνουν χωρὶς ἀρρώστια, ἀπὸ τὴν ἔλλειψη μητρικῆς στοργῆς.

Καὶ οἱ καρδιὲς τῶν μαννάδων καίγονται κάθε μέρα καθὼς βλέπουν τὰ παιδιά τους νὰ χάνουν τὴν ἀθῳότητά τους καθὼς γυρίζουν ἔξω ἀπὸ τὰ σπίτια, μιᾶς καὶ τὰ σπίτια εἶναι παγερὰ ἄδεια, μὲ τὴ μάννα νὰ ἀπουσιάζει στὴ δουλειά της. Καὶ τὰ παιδιὰ παραμορφώνονται μὲ τὰ ἀποκρουστικὰ χτενίσματα, τὰ ἐξεζητημένα ῥοῦχα, τὴν ξετσίπωτη συμπεριφορά, πραγματικότητα ποὺ ἀποτελεῖ τρόπο ἐκδίκησης πρὸς τοὺς γονεῖς καὶ τὴν κοινωνία, ποὺ τοὺς στέρησε τὸ μητρικὸ χάδι ἀπὸ τὴν πρώτη εὐαίσθητη παιδικὴ ἡλικία. Καὶ ἀκολουθοῦν οἱ διαστροφές, οἱ ὁμοφυλοφιλίες, οἱ συμβιώσεις, τὰ διαζύγια, οἱ ἐγκαταλελειμμένοι γέροι, οἱ αὐτοκτονίες, τὰ ναρκωτικά, ὅλη αὐτὴ ἡ ἐπίγεια κόλαση. Καὶ ποιά μάννα δὲν σκίζεται μὲ αὐτὰ ποὺ συμβαίνουν στὰ παιδιά της, γεμάτη ἐνοχὲς καὶ χωρὶς τὴν ἄσκηση τῆς προσευχῆς καὶ τῶν μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδὴ χωρὶς παρηγοριά ; Αὐτὸ εἶναι ἡ κόλαση : βάσανα χωρὶς ἐλπίδα, χωρὶς παρηγοριά.

Αὐτὴ τὴν ἀναγκαία ἐλπίδα, τὴν ἀναγκαία παρηγοριὰ χρειάζεται σήμερα ἡ μητέρα, σχεδὸν ἡ κάθε μητέρα. Ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἔργο βαρὺ νὰ κάνει, νὰ στηρίξει τὴν ἐλπίδα στὴν καρδιὰ τῆς κάθε μάννας καὶ κάθε ὑποψήφιας μάννας, ἐγκαταλείποντας τὴν εὔκολη ἠθικολογία. Ὁ Θεὸς δίνει λύσεις καὶ θεραπεῖες σὲ ὅσους τὸ ζητοῦνε. Πρέπει γλυκὰ καὶ τρυφερὰ νὰ διδαχτοῦνε πάλι τὴν ἱερότητα τῆς μητρότητας, νὰ μάθουν τὴ δύναμη τοῦ ἀναμμένου καντηλιοῦ καὶ τῶν λυγισμένων γονάτων, νὰ τοὺς προσφέρει κανεὶς ἕνα χέρι βοήθειας. Τόσες ἄνεργες κοπέλες θὰ μποροῦσαν νὰ διαθέσουν λίγο χρόνο καὶ κόπο, γιὰ νὰ ἀνακουφίσουν τὶς μαχόμενες μητέρες καὶ ἰδιαίτερα τὶς πολύτεκνες. Καὶ ὅταν λέμε Ἐκκλησία, πρέπει νὰ θυμούμαστε ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε ἡ Ἐκκλησια, ἐμεῖς ποὺ εἴμαστε τὸ σῶμα Χριστοῦ.
Ὁ Θεὸς νὰ δώσει νὰ καταλάβουμε ὅλοι πόσο ὑποχρεωμένοι εἴμαστε νὰ στηρίξομε μὲ κάθε τρόπο τὶς σημερινὲς μητέρες.

Ἀδερφοί μου, ἡ σημερινὴ γυναῖκα ἀρχομένης τῆς τρίτης χιλιετίας εἶναι μιὰ μάρτυρας παρὰ τὶς ἀστικὲς κατακτήσεις της. Ἀφοῦ πέρασε χιλιάδες χρόνια δουλείας καὶ κλεισίματος στὸ σπίτι της, ἀμορφωσιᾶς καὶ ἐκμετάλλευσης ἀπὸ ὅλους τοὺς θεσμοὺς τῆς κοινωνίας καὶ ὅλους τοὺς ἀρσενικοὺς γύρω της, τώρα ποὺ ἀπόκτησε ἐπιτέλους δικαιώματα καὶ βγῆκε στὴ ζωὴ μὲ ἰσότητα δικαιωμάτων, ἀλλὰ ὄχι καὶ ὑποχρεώσεων μὲ τὸν ἄνδρα, τώρα ὑφίσταται μιὰ καταπόνηση ἀνελέητη καὶ μιὰ ἐκμετάλλευση καὶ περιφρόνηση ἀκόμα ἔμμεση καὶ ἄμεση,

Στὶς μέρες μας, περισσότερο ἀπὸ κάθε ἐποχή, ἐργάζεται ἡ γυναῖκα καὶ ἐπειδὴ δὲν μπορεῖ καὶ δὲν θέλει συνήθως νὰ παραιτηθεῖ ἀπὸ τὶς οἰκογενειακές, μητρικὲς καὶ συζυγικὲς ὑποχρεώσεις της, ἀδυνατεῖ συνήθως νὰ τὰ βγάλει πέρα μὲ τὶς ἐπαγγελματικὲς ὑποχρεώσεις της, παρὰ τὴν καλή της θέληση καὶ γι’αὐτὸ αἰσθάνεται πίκρα, τὴν πίκρα τοῦ πληγωμένου φιλότιμου.

Οἱ ἄντρες συχνά, πολὺ συχνά, δὲν θέλουν νὰ ξεχάσουν αὐτὸ ποὺ λένε « γυναικεῖες δουλειὲς », ἐνῷ ἔχει ξεχαστεῖ καὶ μὲ τὴ συνενοχὴ τῶν γυναικῶν ἡ ἔκφραση « ἀντρικὲς δουλειὲς ». Ὕστερα ἀπὸ αἰῶνες παραγκονισμοῦ καὶ ὑποτίμησης αἰσθάνθηκαν τιμητικὸ γιὰ τὴν ἀξία τους νὰ φτάσουν τοὺς ἄντρες καὶ στὶς ἀντρικὲς δουλειὲς κι ἔτσι βρέθηκαν χωρὶς νὰ τὸ καταλάβουν σκλαβωμένες καὶ στις δυό !

Κατακρίνουμε μὲ φρίκη τὶς ἐκτρώσεις καὶ ξεχνοῦμε ὅτι οἱ περισσότερες γίνονται κατ’ ἀπαίτηση ἢ καὶ ἐξ αἰτὶας τῶν ἀντρῶν. Οἱ γυναῖκες αἰσθάνονται ὅτι θὰ ζήσουν μὲ σκισμένη τὴν καρδιὰ μετὰ τὴν ἔκτρωση, ἐνῷ οἱ ἄντρες δὲν δείχνουν τοὐλάχιστον κάτι τέτοιο ἐπειδὴ ἄλλωστε δὲν γίνεται στὸ δικό τους τὸ κορμί.

Ἀλλὰ καὶ ἡ γέννηση τῶν παιδιῶν βαραίνει πολὺ περισσότερο τὴ γυναῖκα. Κανεὶς ποτὲ δὲν θὰ πονέσει οὔτε σωματικὰ οὔτε ψυχικὰ σὰν τὴ μάννα γιὰ τὴ γέννηση, τὴν ἀνατροφὴ καὶ τὴν ἀποκατάσταση τοῦ παιδιοῦ της. Ὁ ἄντρας κρατάει τὸ σακκάκι στὸ χέρι ἀπειλῶντας ὅτι θὰ φύγει, ἂν δὲν τοῦ ἀρέσει ἡ οἰκογένειά του · ἡ γυναῖκα ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ κόψει τὰ δεσμά της τόσο εὔκολα. Στὰ τελευταῖα 10-20 χρόνια ἔχουμε τὸ φαινόμενο νὰ γεννοῦν γυναῖκες στὰ μαιευτήρια καὶ νὰ ἐγκαταλείπουν τὰ νεογνά τους κρυφὰ καὶ νὰ φεύγουν. Ὅλοι κατηγοροῦν τὶς ἄθλιες μαννάδες, ἀλλὰ πρέπει νὰ διερωτηθοῦμε : Πατέρα δὲν εἶχαν αὐτὰ τὰ παιδιά ; Τὰ μικρὰ χελιδονάκια τρέφονται ἀσταμάτητα κι ἀπὸ τοὺς δυὸ γονιούς, τὰ νεογνὰ τῶν ἀνθρώπων δὲν ἔχουν πατέρα ; Ἔχουμε ἀκόμη τὸ φαινόμενο δυστυχῶς , ὄχι σπάνιο, ὅταν γεννηθεῖ ἕνα βρέφος μὲ κάποια ἀναπηρία ἢ πρόβλημα ὑγείας, νὰ ἐξαφανίζεται ὁ πατέρας πανικόβλητος καὶ ἀχαρακτήριστος βέβαια. Θὰ ‘θελα νὰ πείσω τὶς γυναῖκες ἀλλὰ δὲν μπορῶ, ἂς τὶς πείσει ὁ Θεός, ὅτι τὸ μαρτύριο νὰ εἶναι σήμερα καὶ μάννα εἶναι ἐμφανὲς καὶ ὁ Θεὸς τὸ στεφανώνει. Ὅταν ἡ σημερινὴ γυναῖκα-μάννα κατορθώσει ν’ἀντέξει τὸν πρῶτο πειρασμὸ καὶ νὰ ζητήσει τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ, ἔρχονται οἱ βοήθειες πάντα θαυματουργικά.

Ὁ Θεὸς ἄφησε τὴν κοινωνία νὰ δημιουργήσει προϋποθέσεις γιὰ ν’ ἀντέχει ἡ σημερινὴ μητέρα τὸ μαρτύριό της. Καὶ ἐπειδὴ μιλᾶμε γιὰ τὴν Ἑλληνίδα μάννα, τὴν Ὀρθόδοξη, ἔρχονται στὴν κάθε σημερινὴ μητέρα μας οἱ εἰκόνες τῆς Παναγίας τόσο οἰκεῖες στὴ ζωὴ τοῦ λαοῦ μας, ὥστε ἡ κάθε μητέρα σὲ κάθε κίνδυνο ἢ δυσκολία νὰ βγάζει τὴν ἔκπληξή της ἢ τὸν στεναγμό της μὲ ἕνα « Παναγία μου ! ». Καὶ εἶναι τόσο ἰσχυρὴ ἡ ἐντύπωση, ποὺ ἀφίνει στοὺς ἀλλόπιστους αὐτὴ ἡ ἄμεση καὶ σὰν αὐτονότητη ἐπίκληση στὴν Παναγία, ποὺ ἐνῷ τόσα ἔχουν νὰ ποῦν κατὰ τῆς θρησκείας μας, μπροστὰ στὴν ἀναφορὰ τῆς Παναγίας μας μένουνε ἄναυδοι.

Οἱ προϋποθέσεις ποὺ μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ δημιούργησε ἡ κοινωνία εἶναι ἡ κατάργηση τοῦ θεσμοῦ τῆς προίκας καὶ ἡ καθιέρωση τῆς γονικῆς παροχῆς. Στὰ παλιότερα χρόνια ποὺ ἔφταναν μέχρι τὰ δικά μου νεανικὰ χρόνια πολλοὶ ἀχαρακτήριστοι σύζυγοι σπαταλοῦσαν τὴν προῖκα τῆς γυναίκας τους πρὶν νὰ τὴν ἐγκαταλείψουν. Ἀκόμα ἐφοδίασε τὴ γυναῖκα ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ μὲ τὸ δικαίωμα καὶ τὴν ἰκανότητα τῆς μόρφωσης. Αὐτὸ στηρίζει πολὺ σήμερα πολλές χῆρες, ζωντοχῆρες καὶ ἄγαμες γυναῖκες, γιὰ νὰ μὴν πέσουν σὲ ἀναξιοπρεπῆ ἐπαγγέλματα.

Παρ’ ὅλον ὅτι ὅλα τὰ δικαιώματα ἀναγνωρίστηκαν στὴ γυναῖκα, γιὰ νὰ καλύψουν τὰ κενὰ τῆς ἀνεπάρκειας τῶν ἀνδρῶν, δηλαδὴ προϋποθέτουν ὅτι ἡ γυναῖκα εἶναι προδομένη ἀπὸ τὸν ἄνδρα καὶ γι’αὐτὸ χρειάζεται καὶ χρησιμοποιεῖ αὐτὰ τὰ δικαιώματα παρ’ὅλ’αὐτὰ στὴ δύσκολη ὥρα τῆς ἐγκατάλειψης ἀποτελοῦν σωσίβια τῆς ἀξιοπρέπειας καὶ στήριξης τῆς γυναίκας. Καὶ τώρα ποὺ τὸ μαρτύριό της γίνεται πικρότερο στὴν ἐποχή μας, τώρα εἶναι καὶ εὐκολότερο νὰ τὸ σηκώσει ἀπὸ πρακτικὴ καὶ οἰκονομική τουλάχιστον ἄποψη.

Καὶ μπορεῖ τώρα ἡ μάννα καὶ μὲ λιγότερη μάλιστα πίστη, ἀφοῦ ἔλλειψε ἡ περισσότερη νὰ διατηρήσει τὸ ἦθός της καὶ νὰ μὴν καταποντιστεῖ. Αὐτὸ βέβαια ἐξαρτᾶται καὶ ἀπὸ τὴ θἐλησή της καὶ ἀπὸ τὶς μνῆμες, ποὺ συντηρεῖ ἀπὸ παλαιότερες ἐποχές, καὶ ἀπὸ τὶς μελέτες της, ἀφοῦ μπορεῖ πολὺ καλὰ καὶ νὰ μελετᾷ καὶ νὰ φιλοσοφεῖ.
Μάλιστα ἡ ἀποδεδειγμένη πλέον ἱκανότητα τῆς σημερινῆς γυναίκας γιὰ μιὰ καριέρα ἐπαγγελματικὴ σ’ ὅλα τὰ στάδια, ὅσο κι ἂν καταπονεῖ τὴν εὐαισθησία της, ἐνεργεῖ σὰν μιὰ θεραπεῖα τοῦ τραύματος τῆς κατωτερότητας ποὺ τῆς δημιούργησε τὸ παρελθὸν ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ αὐτὴ ἡ κατωτερότητα ἀκούστηκε στὸν Παράδεισο ἀκόμα μετὰ τὴν Πτώση σὰν παραδειγματικὴ τιμωρία κι ὄχι σὰν δημιουργημένη φύση τῆς γυναίκας : « Πρὸς τὸν ἄνδρα σου ἡ ἀποστροφή σου ».

Ὁποιαδήποτε καριέρα ἂν δὲν φτάσει νὰ γίνει ἀλαζονεία κι ἂν δὲν συσκοτίσει τὴν ἀλήθεια ὅτι ἡ γυναῖκα εἶναι ἄλλης ἀποστολῆς καὶ λειτουργίας στὴ ζωή, ἔχει τὸ θεραπευτικὸ ἀποτέλεσμα ποὺ τόνισα πιὸ πάνω. Ἕνα κριτήριο τῆς αὐτονόητης ἀξίας τῆς μητέρας στὴν ἐποχή μας εἶναι αὐτὸ ποὺ συνάγεται ἀπὸ τὴν συμπεριφορὰ τῶν παιδιῶν πρὸς τὴν ἐγκαταλειπόμενη μητέρα τους. Καὶ ὅταν ἀκόμα δὲν εἶναι μικρὰ τὰ παιδιὰ, αἰσθάνονται ἀπὸ ἔνστικτο ὅτι ἡ ἀξία καὶ ἡ ἀλήθεια ὑπάρχει στὸ θῦμα καὶ ὄχι στὸν θήτη τῆς κάθε οἰκογενειακῆς περιπέτειας δηλαδὴ συνήθως στὴ μάννα τους. Δὲν εἶναι οἶκτος αὐτὸ, εἶναι ἀσυνείδητη καὶ συνειδητὴ πληροφόρηση.

Μὲ τὴν ἐκτίμηση ποὺ κερδίζει ἡ ἐγκαταλειπόμενη καὶ τίμια μητέρα ἀπὸ τὰ παιδιά της, μπορεῖ νὰ τὰ παιδαγωγήσει καὶ νὰ τὰ συγκρατήσει κοντά της καὶ κοντὰ στὴν ἀλήθεια. Ὅταν ἀνάψει τὸ καντήλι της καὶ στρωθεῖ στὶς μετάνιες της ἡ τέτοια μάννα κάνει ὅλα τὰ μειονεκτήματα τῆς θέσης της νὰ πάρουν θετικὸ χαρακτῆρα. Ἀσκεῖ τὴν ἀγωγή της πιὸ ἀποτελεσματικὰ ἀπὸ τότε ποὺ ἦταν μὲ τὸν ἄντρα της. Αἰσθάνονται τὰ παιδιά της πὼς ἡ μάννα τους θυσιάζεται γι’αὐτὰ καὶ εἶναι μιὰ ἐπαναστάτισσα κατὰ τοῦ σκληροῦ ἀστικοῦ κατεστημένου.

Ὅλα τὰ εὐλογεῖ ὁ Θεὸς ἀκόμα καὶ τὰ λάθη μας καὶ τὶς παραλείψεις μας ὅταν καταφεύγουμε στὴν πρόνοιά του καὶ στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καταφεύγουν περισσότερο οἱ ἀδύνατοι καὶ οἱ ἀδικημένοι.

Ἡ σημερινὴ Ἑλληνίδα μητέρα, ποὺ ἦταν πρὶν ἀπὸ λίγα χρόνια ἕνα ξέγνιαστο κορίτσι, μπορεῖ σήμερα καὶ παρακινεῖται μάλιστα νὰ νιώσει βαθύτερα τὸ δρᾶμα τοῦ σύγχρονου κόσμου, τὴ δυσοσμία τῆς ἀποσύνθεσης τῆς ἄθεης κοινωνίας, γιατὶ τὰ χτυπήματα αὐτῆς τῆς καταιγίδας πέφτουν κυρίως ἐπάνω της καὶ πάνω στὰ παιδιά της καὶ μπορεῖ γι’αὐτὸ νὰ προβληματιστεῖ περισσότερο καὶ νὰ ἐπιστρατευτεῖ πιὸ ὑπεύθυνα στὸν ἀγῶνα τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου, νὰ γίνει δηλαδὴ συνεργάτιδα τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπιτελὴς στὴν ἐπανάσταση, ποὺ θὰ ἀποτινάξει τὸ λήθαργο καὶ θὰ φέρει στὸν κόσμο καλύτερες μέρες.

Κωνσταντῖνος Γανωτὴς
Δακτυλογράφηση & Φιλολογικὴ Ἐπιμέλεια
Αἰκατερίνη Κόρμαλη Γανωτῆ